სიბრძნის ძიებაში: საუბარი სოკრატესთან პიროვნული განვითარების შესახებ. მოგზაურის ჩანაწერი #1

“Შეიცან თავი შენი” - წარწერა აპოლოს ტაძარზე, დელფოსში

და სოკრატეს საყვარელი ფრაზა.

ამბობენ, რომ სოკრატე  განსაკუთრებული მოთმინებითა და გაგებით გამოირჩეოდა საკუთარი მეუღლის, ქსანტიპეს მიმართ, რომელიც ცნობილი იყო უჟმური და ანჩხლი ხასიათით. 

ერთ დღეს, როცა სოკრატეს ჰკითხეს, რატომ იტანდა ცოლის გამუდმებულ ჩხუბსა და პრეტენზიებს, სოკრატემ ღიმილით უპასუხა: “ის მასწავლის მოთმინებასა და თავშეკავებას. Მისი წყალობით უკეთესი ადამიანი ვხდები.”

[სცენა: ათენის აგორა, ძვ.წ. 399 წელი. მოწაფეებით და ცნობისმოყვარეებით გარშემორტყმული სოკრატე. დროში მოგზაური (ანუ მე) უახლოვდება შეკრებილებს და შორიახლოს ჩერდება]

სოკრატე: [ცნობისმოყვარეობით] უცნობო, ჩაცმულობაზე გეტყობა აქაური არ უნდა იყო [მე ჯინსი და მაისური მაცვია წარწერით 'საქართველო']. საიდან მოდიხარ? აქ რამ მოგიყვანა?

მე: [გულისფანცქალით] გამარჯობა! დიდი ხანია შენთან შეხვედრაზე ვოცნებობდი. მომავლიდან მოვედი, რათა გკითხო - როგორ გავხდე უკეთესი ადამიანი.

სოკრატე: საინტერესოა. მაგრამ ჯერ მითხარი, რას ნიშნავს შენთვის "უკეთესი ადამიანი"?

მე: ვფიქრობ, უკეთესი ადამიანი არის ის, ვინც კეთილია და სიკეთეს თესავს, ბრძენია და ბედნიერი ცხოვრებით ცხოვრობს.

სოკრატე: კარგი პასუხია. მაგრამ მოდი, უფრო უკეთ გავერკვეთ რას გულისხმობ ამ სიტყვებში. რა არის შენთვის სიკეთე?

მე: სიკეთე... ალბათ სხვების დახმარება და კარგის კეთებაა?

სოკრატე: მართალი ხარ, მაგრამ როგორ გავიგოთ, რა არის "კარგი"? ზოგჯერ ის, რაც ერთისთვის კარგია, მეორისთვის ცუდია, არა?

მე: [ფიქრის შემდეგ] მართალი ხარ. ალბათ სიკეთე არის ის, რაც გარშემომყოფებისთვის სასარგებლოა გრძელვადიან პერსპექტივაში?

სოკრატე: საინტერესო მოსაზრებაა. ახლა მითხარი, რა არის სიბრძნე?

მე: სიბრძნე... ალბათ ბევრი რამის ცოდნა და ამ ცოდნის სწორად გამოყენებაა?

სოკრატე: მაგრამ ხომ შეიძლება ადამიანმა ბევრი რამ იცოდეს და მაინც არ იყოს ბრძენი? ან პირიქით, ცოტა იცოდეს, მაგრამ ბრძნად ითვლებოდეს?

მე: მართალი ხარ. იქნებ სიბრძნე უფრო მეტად არის საკუთარი არცოდნის გაცნობიერება და მუდმივი სწავლის სურვილი?

სოკრატე: [ღიმილით] აი, ეს მომწონს! სწორედ ესაა სიბრძნის დასაწყისი - იცოდე, რომ არაფერი იცი. მაგრამ რას იტყვი ბედნიერებაზე?

მე: ბედნიერება... ეს ალბათ კმაყოფილების გრძნობაა საკუთარი ცხოვრებით?

სოკრატე: მაგრამ რა არის საჭირო ამ კმაყოფილების მისაღწევად? სიმდიდრე? ძალაუფლება? სიამოვნება?

მე: არა, ვფიქრობ, ეს უფრო რთულია. მგონია, რომ ბედნიერება არის საკუთარ თავთან და სამყაროსთან ჰარმონია? როცა ცხოვრობ შენი ღირებულებების შესაბამისად და გრძნობ, რომ შენი ცხოვრება აზრიანია?

სოკრატე: ძალიან კარგი! ახლა კი მითხარი, როგორ ფიქრობ, როგორ უკავშირდება ერთმანეთს სიკეთე, სიბრძნე და ბედნიერება?

მე: [ფიქრის შემდეგ] ვფიქრობ, ისინი ერთმანეთს აძლიერებენ. სიბრძნე გვეხმარება გავიგოთ, რა არის სიკეთე. სიკეთის კეთება გვაძლევს ბედნიერებას. ხოლო ბედნიერება გვაძლევს ძალას, კიდევ უფრო მეტი ვისწავლოთ და მეტი სიკეთე გავაკეთოთ.

სოკრატე: [კმაყოფილი ღიმილით] ძალიან კარგი! შენ უკვე დგახარ პიროვნული განვითარების გზაზე. გახსოვდეს, ეს გზა არასოდეს მთავრდება. განაგრძე კითხვების დასმა, ეჭვის შეტანა საკუთარ რწმენა-წარმოდგენებში და მუდმივი ძიება. ეს არის გზა ჭეშმარიტი სიბრძნისა და ბედნიერებისკენ.

მე: მადლობა დიდი, სოკრატე. შენი სიტყვები დამაფიქრებელი და შთამაგონებელია. ვხედავ, რომ სწორ გზაზე ვდგავარ და ასეც განვაგრძობ.

[დიალოგის დასასრული]

აქ კი გთავაზობთ მასალას, რომელიც დაგეხმარებათ უკეთ ჩაუღრმავდეთ ამ საკითხებს და პრაქტიკულად შესძლოთ ყოველდღიურ ცხოვრებაში გადმოტანა.

კითხვები რეფლექსიისთვის:

1. რა არის თქვენთვის პიროვნული განვითარება და როგორ ცდილობთ მის მიღწევას?

2. როგორ შეიძლება გამოვიყენოთ სოკრატული მეთოდი ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში?

3. რა კავშირია თქვენი აზრით სიკეთეს, სიბრძნესა და ბედნიერებას შორის?

4. როგორ შეიძლება შევუთავსოთ მუდმივი თვითშემეცნება და კმაყოფილების გრძნობა?

სხვადასხვა წყაროები ცოდნის გასაღრმავებლად:

1. რა არის თვითკმარი ბედნიერება – „შეიცან თავი შენი“. ეკა ყიფიანი. ბმული: https://fortuna.ge/ra-aris-tvitkmari-bedniereba-sheican-tavi-sheni/

2. სოკრატე - პორტრეტები. ლევან ბერძენიშვილი. ბმული: https://www.youtube.com/watch?v=R_ucfvFw_5Y

3. Know Thyself - The Value and Limits of Self-Knowledge: The Examined Life. The University of Edinburgh. სასწავლო კურსი კურსერაზე. ბმული: https://www.coursera.org/learn/know-thyself-the-examined-life

4. The Apology of Socrates. By Plato. აუდიოწიგნი. ბმული: https://www.audible.com/pd/The-Apology-of-Socrates-Audiobook/B00U9T3RAW?action_code=ASSGB149080119000H&share_location=pdp

5. Socrates - A Man for Our Times. აუდიოწიგნი. ბმული: https://www.audible.com/pd/Socrates-Audiobook/B005TKYGO2?action_code=ASSGB149080119000H&share_location=pdp

6. The Socrates Express. In Search of Life Lessons from Dead Philosophers. აუდიოწიგნი. ბმული: https://www.audible.com/pd/The-Socrates-Express-Audiobook/1797105876?action_code=ASSGB149080119000H&share_location=pdp

7. ვირტუალური ტური: The Ancient Agora. ბმული: http://www.yougoculture.com/virtual-tour/athens/myth/ancient-agora

8. ვირტუალური ტური - აკროპოლისი. ბმული: https://www.acropolisvirtualtour.gr/

9. მობილური აპლიკაცია: "Brilliant - Learn to Think" - ეს აპლიკაცია მოიცავს ლოგიკის და კრიტიკული აზროვნების კურსებს, რაც ახლოსაა სოკრატულ მეთოდთან. ბმული (iOS): https://apps.apple.com/us/app/brilliant-learn-to-think/id913335252 ბმული (Android): https://play.google.com/store/apps/details?id=org.brilliant.android&hl=en&gl=US

10. ვებ-რესურსი: "Internet Encyclopedia of Philosophy - Socrates" - დეტალური ინფორმაცია სოკრატეს შესახებ. ბმული: https://iep.utm.edu/socrates/
    

პრაქტიკული დავალებები:

1. ერთი კვირის განმავლობაში ყოველ საღამოს დაწერეთ სამი რამ, რაც ისწავლეთ საკუთარ თავზე იმ დღეს.

2. მოაწყვეთ "სოკრატული დიალოგის საღამო" მეგობრებთან, სადაც განიხილავთ პიროვნული განვითარების მნიშვნელოვან ასპექტებს.

3. აირჩიეთ ერთი თქვენი მყარი შეხედულება და სცადეთ მისი ეჭვქვეშ დაყენება სოკრატული კითხვების გამოყენებით.

4. შექმენით "პიროვნული განვითარების გეგმა", სადაც ჩამოწერთ თქვენს მიზნებს და ნაბიჯებს მათ მისაღწევად, სოკრატეს იდეების გათვალისწინებით.

5. გააზიარეთ თქვენი მოსაზრებები მოცემულ მასალაზე ამ პოსტის ქვეშ. გააბით საუბარი სხვა მკითხველებთან.

ჩემი დიალოგი სოკრატესთან შექმნილია პლატონის სტილში.

რაციონალი:

• პლატონი იყო სოკრატეს მოწაფე და მისი იდეების მთავარი გამავრცელებელი.

• პლატონის დიალოგები არის სოკრატული მეთოდის საუკეთესო ილუსტრაცია.

• ეს სტილი საშუალებას იძლევა ფილოსოფიური დისკუსია ცოცხალი და დინამიური ფორმით იქნას გადმოცემული.

თქვენ რა სტილში შექმნიდით ამ დიალოგს? რა კითხვებს დაუსვავდით სოკრატეს?